Sóc Trăng, vùng đất phương Nam trù phú, là nơi cộng đồng người Khmer sinh sống lâu đời, góp phần tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng, đặc sắc cho vùng đất này. Trong kho tàng văn hóa Khmer, nghệ thuật truyền thống luôn giữ một vị trí quan trọng, là tiếng nói của tâm hồn, là sợi dây kết nối cộng đồng, lưu giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc. Và Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng chính là nơi ươm mầm, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa ấy, góp phần thắp sáng ngọn lửa đam mê nghệ thuật trong lòng người dân.
Lịch sử hình thành và phát triển
Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng, tiền thân là Ban Ca múa nhạc Khmer Sóc Trăng thành lập năm 1978, đã trải qua hơn 4 thập kỷ không ngừng nỗ lực, trưởng thành và phát triển. Là đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng, Đoàn tự hào mang trên mình sứ mệnh cao cả là bảo tồn và phát huy di sản văn hóa Khmer.
Với đội ngũ nghệ sĩ, diễn viên tài năng, giàu kinh nghiệm và tâm huyết, Đoàn đã dàn dựng và biểu diễn thành công nhiều chương trình, tiết mục đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa Khmer, phục vụ đông đảo khán giả trong và ngoài tỉnh. Các loại hình nghệ thuật truyền thống như Rô băm, Dù kê với những câu chuyện kể hấp dẫn, múa Rom vông uyển chuyển, nhịp nhàng, và âm nhạc Ngũ âm réo rắt, trầm bổng, tất cả đều được Đoàn gìn giữ, phát triển và lan tỏa đến công chúng thông qua các chương trình biểu diễn nghệ thuật, liên hoan, hội thi, hội diễn.
Bên cạnh đó, Đoàn còn tích cực tham gia các hoạt động giao lưu văn hóa, góp phần quảng bá nét đẹp văn hóa Khmer đến với bạn bè quốc tế. Những nỗ lực của Đoàn đã được ghi nhận bằng nhiều bằng khen, giấy khen của các cấp, các ngành. Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng xứng đáng là điểm sáng trong việc gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc Khmer, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của người dân.
Vai trò và sức mệnh của Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng
Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng giữ một vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào Khmer. Không chỉ đơn thuần là một đoàn biểu diễn, nơi đây còn là một trung tâm nghiên cứu,sưu tầm và gìn giữ các loại hình nghệ thuật truyền thống như Rô băm, Dù kê, múa Rom vong… Đoàn không ngừng nỗ lực khôi phục và phát triển những giá trị nghệ thuật đặc sắc này, thông qua việc dàn dựng các chương trình biểu diễn phong phú, đa dạng, mang đậm hồn dân tộc.
Các chương trình biểu diễn của Đoàn không chỉ góp phần làm phong phú đời sống tinh thần cho đồng bào Khmer tại địa phương, phục vụ bà con tại các phum sóc, chùa chiền, mà còn là cầu nối đưa văn hóa Khmer đến gần hơn với công chúng trong nước và quốc tế. Những giai điệu ngọt ngào của nhạc ngũ âm, những điệu múa uyển chuyển, những vở diễn Rô băm, Dù kê đầy sức sống là những “sứ giả văn hóa” giới thiệu vẻ đẹp truyền thống của người Khmer đến với bạn bè khắp nơi.
Hơn thế nữa, Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng còn góp phần tích cực vào sự phát triển du lịch của tỉnh nhà. Những chương trình nghệ thuật đặc sắc, đậm đà bản sắc dân tộc là một “món ăn tinh thần” hấp dẫn, thu hút du khách đến với Sóc Trăng, trải nghiệm và khám phá văn hóa Khmer.
Đặc biệt, Đoàn luôn chú trọng đến công tác đào tạo, bồi dưỡng thế hệ nghệ sĩ kế cận. Bằng việc truyền dạy kiến thức, kỹ năng và lửa đam mê cho các bạn trẻ, Đoàn đang ươm mầm cho những tài năng nghệ thuật mới, những người sẽ tiếp nối sứ mệnh bảo tồn và phát huy di sản văn hóa quý báu của dân tộc Khmer.
Những thành tựu nổi bật
Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng luôn nỗ lực không ngừng để gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Khmer,đồng thời góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần cho người dân. Trong những năm qua, Đoàn đã đạt được những thành tựu đáng tự hào:
- Dàn dựng công phu, biểu diễn ấn tượng: Đoàn đã dàn dựng và biểu diễn thành công hàng trăm chương trình, tiết mục nghệ thuật đặc sắc. Các tác phẩm không chỉ kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống của nghệ thuật Khmer mà còn mạnh dạn đổi mới, sáng tạo, mang hơi thở của cuộc sống đương đại, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật ngày càng cao của khán giả trong và ngoài tỉnh.
- Tỏa sáng tại các liên hoan, hội diễn: Với năng lực nghệ thuật chuyên nghiệp và tinh thần sáng tạo không ngừng,Đoàn đã tham gia nhiều liên hoan, hội diễn nghệ thuật trong nước và quốc tế, gặt hái được nhiều giải thưởng cao quý. Những thành tích này là minh chứng rõ nét cho tài năng của nghệ sĩ, diễn viên Khmer Sóc Trăng, đồng thời góp phần nâng cao vị thế của Đoàn trên bản đồ nghệ thuật. Điển hình như Huy chương Bạc vở diễn “Hoa cau tình thắm” và nhiều Huy chương Vàng, Bạc cá nhân tại Liên hoan Nghệ thuật Sân khấu Dù Kê Khmer Nam Bộ lần thứ hai – 2023.
- Kết nối văn hóa, thắt chặt tình hữu nghị: Đoàn luôn tích cực tham gia các hoạt động giao lưu văn hóa với các đoàn nghệ thuật trong nước và quốc tế. Thông qua các chương trình giao lưu, Đoàn đã góp phần quảng bá văn hóa Khmer đến với bạn bè khắp nơi, đồng thời tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị giữa các dân tộc.
- Ghi nhận xứng đáng: Với những đóng góp tích cực cho sự nghiệp phát triển văn hóa nghệ thuật, Đoàn đã vinh dự được Đảng và Nhà nước ghi nhận, trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như bằng khen, giấy khen của các cấp,các ngành.
Những thành tựu này là kết quả của sự nỗ lực, phấn đấu không ngừng của tập thể lãnh đạo, nghệ sĩ, diễn viên Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng. Tin rằng, với tâm huyết và tài năng của mình, Đoàn sẽ tiếp tục gặt hái được nhiều thành công hơn nữa trong tương lai, xứng đáng là điểm sáng văn hóa của tỉnh Sóc Trăng nói riêng và của cộng đồng Khmer Nam Bộ nói chung.
Những “viên ngọc quý” trong kho tàng nghệ thuật
Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng tự hào sở hữu những “viên ngọc quý” trong kho tàng nghệ thuật truyền thống của dân tộc:
- Rô băm: Là loại hình sân khấu dân gian đặc sắc, kết hợp nhuần nhuyễn giữa ca, múa, nhạc và lời thoại. Các vở Rô băm thường mang nội dung ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu đôi lứa, phản ánh cuộc sống sinh hoạt, lao động sản xuất của người dân. Nội dung các vở diễn thường mang đậm màu sắc dân gian, với những câu chuyện tình yêu, những xung đột gia đình, những bài học về đạo đức và luân lý.
- Dù kê: Nghệ thuật kể chuyện bằng thơ ca, kết hợp với diễn xuất và âm nhạc. Dù kê thường mang nội dung giáo dục đạo đức, luân lý, khuyên răn con người sống tốt đời đẹp đạo.
- Múa Rom vông: Điệu múa truyền thống với động tác uyển chuyển, nhịp nhàng, trang phục rực rỡ, thể hiện nét đẹp văn hóa, tinh thần lạc quan, yêu đời của người Khmer. Thường được biểu diễn trong các dịp lễ hội, tết cổ truyền.
- Nhạc Ngũ âm: Là loại hình âm nhạc truyền thống, sử dụng năm loại nhạc cụ chính:
- Trống Paranưng: là loại trống lớn, được làm bằng gỗ, có hai mặt bịt da, tạo ra âm thanh trầm hùng, mạnh mẽ.
- Trống Sralai: là loại trống nhỏ, được làm bằng gỗ, có một mặt bịt da, tạo ra âm thanh thanh thoát, réo rắt.
- Cồng Ching: là loại nhạc cụ được làm bằng đồng, có hình tròn, khi gõ vào tạo ra âm thanh vang xa.
- Kèn Srôna: là loại kèn được làm bằng gỗ, có âm thanh trầm bổng, du dương.
- Đàn Takhe: là loại đàn dây, được làm bằng gỗ, có âm thanh réo rắt, vui tươi.
Nhạc Ngũ âm thường được sử dụng để đệm cho các điệu múa, các vở Rô băm, Dù kê.
Hướng phát triển trong tương lai
Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng là một trong những đơn vị nghệ thuật tiêu biểu, một bông hoa đẹp trong vườn hoa nghệ thuật Việt Nam, góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Khmer. Với sự nỗ lực không ngừng, Đoàn đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong việc gìn giữ và phát triển nghệ thuật truyền thống của dân tộc.
Để tiếp tục phát huy vai trò và khẳng định vị thế của mình, Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng xác định những nhiệm vụ trọng tâm trong tương lai:
- Nâng cao chất lượng nghệ thuật: Đầu tư dàn dựng các chương trình, tiết mục mới, chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật ngày càng cao của công chúng. Đẩy mạnh sáng tạo, dàn dựng các tác phẩm nghệ thuật mang đậm bản sắc dân tộc, đồng thời tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới.
- Ứng dụng công nghệ thông tin: Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quảng bá, giới thiệu các chương trình nghệ thuật, tiếp cận khán giả một cách rộng rãi và hiệu quả. Xây dựng website, fanpage, kênh Youtube… để quảng bá hình ảnh và các hoạt động của Đoàn.
- Mở rộng hợp tác quốc tế: Tăng cường giao lưu, hợp tác với các đoàn nghệ thuật quốc tế, học hỏi kinh nghiệm,nâng cao trình độ chuyên môn. Tham gia các liên hoan, festival nghệ thuật quốc tế để giới thiệu nghệ thuật Khmer đến bạn bè thế giới.
- Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng: Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nghệ sĩ, diễn viên trẻ, có năng lực, tâm huyết, kế thừa và phát huy di sản văn hóa dân tộc. Tạo điều kiện cho các nghệ sĩ trẻ được học tập, nâng cao trình độ chuyên môn trong và ngoài nước.
Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, tin rằng Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Sóc Trăng sẽ tiếp tục tỏa sáng, gặt hái nhiều thành công hơn nữa, xứng đáng là niềm tự hào của đồng bào Khmer Sóc Trăng.
Xem thêm bài viết của chuyên mục: Cẩm nang du lịch Sóc Trăng
